TT zet grote stappen
Het verkeerseducatieprogramma TotallyTraffic voor het voortgezet onderwijs heeft grote stappen gemaakt in 2017. En zet er dit jaar nog een paar flinke bij. Dat was de introductieboodschap aan de TT-scholen tijdens de TT-scholendag op woensdag 21 februari.
Projectleider Ronald Soemers: "TT heeft een behoorlijke groei doorgemaakt het afgelopen jaar. Het aantal deelnemende scholen in Brabant stijgt nog steeds, ondanks de fusies en samenvoegingen van dependances. De analyse eind vorig jaar van de 345 ingevulde evaluatieformulieren van 2015 tot en met 2017 geeft ons veel input om dit en volgend jaar grote stappen te zetten in het doorontwikkelen van de lesmodules. Er zijn 8 evaluatierapporten gemaakt. De belangrijkste opbrengsten daaruit delen we en we presenteren voorstellen hoe we met deze opbrengst verder gaan."
Eigen filmpjes
Soemers vertelt ook dat TT op de vooravond staat van nog een forse stap: een nieuwe website die verbetert ten aanzien van veiligheidsprotocollen en meer (technische) mogelijkheden biedt, zoals het zélf hosten van eigen filmpjes. De provincies Limburg, Zuid-Holland en Noord-Brabant en de stad Amsterdam ontwikkelen die op dit moment, voor elke module één. Deze filmpjes vervangen vanaf het nieuwe schooljaar de VetVeiligfilmpjes in de online lessen. Leraren hoeven dus niet meer extra in te loggen om onze eigen filmpjes te gebruiken tijdens de les.
Er was ook nieuws voor de scholen. Soemers: "Tot nader order hoeven jullie de evaluatieformulieren niet meer in te vullen na het geven van een module, ook al is het een prestatie-eis. We hebben nu zó ontzettend veel bruikbare informatie gehaald uit de binnengekomen formulieren, dat we daarmee eerst aan de slag gaan. Ook sámen, tijdens de volgende TT-dag in 2019."
Reis door het brein
Gastspreker/verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen (foto) nam de TT-ers mee op een reisje door het brein. Dat was een interessante presentatie van ongeveer een uur. Onder meer over hoe anoniem een autobestuurder is, en daarom niet tot nauwelijks aanspreekbaar is over zijn gedrag in het verkeer. Een bestuurder ervaart macht, bijvoorbeeld door de snelheid van zijn auto. Dat is zijn personal space, waardoor hij territoriumgedrag vertoont. Dat stukje asfalt waar hij over rijdt, dat is van hém. De bestuurder identificeert zichzelf met zijn voertuig, hij is onderdeel van iets groters. En compenseert in de auto door bijvoorbeeld frustraties af te reageren met onveilig rijgedrag. Deze aspecten maken dat de auto en het rijden erin aantrekkingskracht heeft, maar ook dat het gevaarlijk is. Bovenstaande geldt overigens ook voor vrouwelijke bestuurders.
Weerstand op veranderen
Gedrag veranderen in het verkeer is niet gemakkelijk. Dat roept namelijk weerstand op volgens Tertoolen. "Dat zit in de mens. Die overschat zichzelf doorgaans. Is bang voor verlies en is dus uit op behoud. We geven als iets slecht gaat, liever iemand anders de schuld daarvan (externe attributie). Daarnaast kiezen we eerder voor de slachtofferrol dan dat we hulp zoeken om te veranderen. En: we zijn gewoontedieren die graag functioneren op de automatische piloot."
Om tóch het gedrag in het verkeer te willen veranderen, moet je echt in het brein van de mens duiken. Dat is opgebouwd uit verschillende lagen. Het reptielenbrein is de basis. Van daaruit eten we en planten we ons voort als er geen gevaar dreigt. Dreigt er wél gevaar, dan kunnen we vanuit dit brein, dat bij dreiging de regie overneemt, enkel vechten, vluchten of bevriezen. Het zoogdierenbrein is complexer. Bij dat brein spelen emoties een rol. Het is vatbaar voor conditionering, iets waarop handhaving kan inspelen. En het is gevoelig voor wat anderen doen (sociale aspecten). Dan is er nog het menselijk brein, de neocortex. Dat stelt ons in staat om te calculeren, om gelukkig te zijn.
Priming
Tertoolen: "Degenen die het gedrag van anderen in het verkeer willen veranderen, spreken dikwijls die neocortex aan. Maar dat is maar beperkt effectief. Eigenlijk alleen maar als mensen zelf al gemotiveerd zijn om te veranderen. Want dan zijn ze vatbaar voor overtuiging. Willen ze niet veranderen? Dan werkt overtuiging vaak averechts en gaat de neocortex in de weerstand. De truc is dan om via het reptielenbrein en menselijk brein een omweg te maken naar het menselijk brein. Bijvoorbeeld door er iets 'leuk' van te maken. Ik noem een voorbeeld. Denk je aan Bassie, dan denk je meteen aan… Adriaan. Dat heet priming: twee dingen in je hoofd die met elkaar verbonden zijn. Verander je het ene, dan verander je ook het andere. Zoals de kleurige octupuspaal of Nijntje-beelden langs de kant van de weg. Je denkt dan meteen aan kinderen. En denk je aan kinderen, dan denk je aan snelheid minderen. Ik geloof er niet om mensen via heftige beelden of filmpjes bang te maken in de hoop dat hun gedrag daardoor verandert. Angst roept namelijk weerstand op. Er zijn drie weerstandstypes: reactance (je pakt mij niets af); scepsis (ik geloof er niets van); inertie (het boeit me niets). De oplossing zit 'm volgens mij meer in het laten toegeven van beperkingen en stap voor stap op een positieve manier gedragsverandering in gang zetten."
Kritiek- en verbeterpunten
Voor de pauze lichtten drie leerlingen van het Markland College Oudenbosch hun inzending voor de Mobility Challenge van de provincie Noord-Brabant toe. Ze vertelden hoe ze deze wedstrijd hebben aangevlogen als goed voorbeeld hoe je in de klas op een leuke manier met mobiliteit kunt bezig zijn. Tijdens de pauze konden leraren een stikker plakken bij 1 van de 2 posters met 5 kritiek- en 5 verbeterpunten.
De top 5 met wat vind je sterk aan TT:
- Goed lesmateriaal dat gestructureerd wordt aangeboden.
- Materiaal sluit goed aan bij de belevingswereld van de leerlingen.
- Materiaal is digitaal beschikbaar met filmpjes: dit punt kreeg veruit de meeste stikkertjes.
- Kant en klaar & compleet lespakket.
- Veel keuzevrijheid in werkvormen: je kan er je eigen invulling aangeven.
De top 5 met de belangrijkste verbeterpunten:
- Sommige filmpjes zijn gedateerd en kinderachtig.
- Smartphone toevoegen aan de lessen.
- Vrij talig voor praktijkonderwijs. Meer afbeeldingen zou fijner zijn.
- Een doe-activiteit toevoegen (bijvoorbeeld Kahoot): dit punt kreeg veruit de meeste stikkertjes.
- Actuele onderwerpen/campagnes sneller verwerken in het materiaal.
SafeDrivePod
Na de pauze was het podium aan Erik Damen (foto). Hij demonstreerde de innovatie SafeDrivePod. Dat is een klein apparaatje met een bewegingssensor dat, verbonden met een app, ervoor zorgt dat de mobiele telefoon op zwart slaat zodra je in de auto stapt. Het werkt via bluetooth. De app correspondeert met een server die kan laten zien wie zich wel en niet aan de regels houdt (wel of niet bluetooth aanzet). Daardoor kunnen werkgevers hun werknemers in lease-auto's controleren op het gebruik.
SafeDrivePod voor kinderen
Damen vertelt dat ze nu bezig zijn met de ontwikkeling van een nieuwe app. Eentje die minder saai is en aantrekkelijker voor kinderen om te gebruiken op hun fiets. Bijvoorbeeld met de functie punten winnen. Uit onderzoek blijkt dat verkeer de grootste bezorgdheid is van ouders. Met deze fiets liggen zij niet meer wakker. Het systeem valt niet te omzeilen zonder medeweten van ouders. Het apparaat is niet louter een repressief middel. We moeten ons bewust worden dat smartphonegebruik in het verkeer niet normaal is. Met de SafeDrivePod versnellen we deze beweging. Er zijn momenteel gesprekken met fietsfabrikanten om de SafeDrivePod te verwerken in het fietsenslot.
Stappenteller
Tot slot kregen alle aanwezigen een stappenteller, TT-geel van kleur, mee naar huis. Een ludieke verwijzing naar de volgende stappen die TT samen met de scholen gaat zetten.